Hopi mama tin cu bay traha bek despues di nan verlof ta stop di duna nan yiu lech’i pecho. Esey ta un lastima, paso lechi pecho tin hopi beneficio pa e mama y pa e yiu. Un di e motibo nan principal cu hopi mama ta stop ta paso e doñonan di trabou of e mamanan mes no ta bon na altura di e derecho- y debernan cu ta ensera dunamento di lech’i pecho na trabou.
Un doño di trabou por ta un factor hopi determinante si e mama ta sigui duna pecho of no. Den e articulo aki e doñonan di trabou por haya tur informacion cu nan mester pa haci dunamento di pecho combina cu trabou uno exitoso.
Ki deber ami tin como doño di trabou?
E deber mas grandi como doño di trabou ta cu bo tin cu paga e trahado/empleado pa e tempo cu e ta usa na trabou pa pomp lechi of pa duna su yiu lech’i pecho. Ademas di esey mester tin un luga adecuado, cu e por sera na disposicion di e trahado. Disponibilidad di awa, un frigidaire y principalmente privacidad ta di sumo importancia. Si no tin un luga adecuado, e doño di trabou mester duna e trahado e oportunidad pa e duna e yiu lechi of pomp lechi na cas of na un otro caminda.
Prome cu e parto, ta consehabel pa informa e trahado na estado tocante e siguridad y riesgonan pa saluf cu tin na trabou; no solamente relaciona cu e embaraso, sino tambe relaciona cu e calidad y cantidad di lechi pecho. Pa loke ta trata e dunamento di lechi pecho, e ta bay principalmente pa e riesgo di substancianan toxico y stress. E combersacion aki ta un bon oportunidad pa duna di conoce cu tin posibilidad pa pomp lechi pecho na trabou of cu tin deseo di yena na solucion y acuerdo tocante combinacion di bay traha bek y duna lechi pecho.
Claro cu como doño di trabou ta liber pa pensa riba solucionnan adicional pa haci posibel pa e trahado ta sigui duna pecho ora e bay traha bek. Si creche ta serca di e trabou, tin mama cu ta prefera bay duna e yiu pecho na creche enbes di pomp lechi na trabou. Tambe ta posibel pa adapta e oranan di trabou di tal manera cu e mama por duna e yiu lechi mas biaha na cas y no tin mester di pomp asina tanto na trabou. Ta importante pa e mama sea pomp of duna su yiu e lechi na pecho regularmente. Si e no saca e lechi despues di varios ora esaki por causa cu e mama por haya mastitis (infeccion na pecho).
Kiko ta un luga adecuado?
Un luga adecuado pa pomp lechi ta un luga unda no tin peliger y unda cu tin un airco, fan of aire fresco. Pesey luganan manera w.c., archief y magazijn no ta adecuado.
E aspecto mas importante ta cu e hende muhe por sinti su mes relaha y cu e ambiente ta higienico. Un sala di reunion, un lokaal di klas, cushina of sala di consulta pr sirbi bon manera un luga pa pomp, si e privacidad y higiena por ser garantisa.
Palabra cu e trahado cua lo ta un bon luga. Puntra por ehempel kiko e mes tin como sugerencia. Asina boso lo por yega na un acuerdo sigur.
Informacion adicional pa doño di trabou.
Duna lus no ta un motibo mas pa un hende muhe stop di traha. Den e ultimo decadanan, hende muhe na Aruba ta formando un parti cada bes mas grandi di e poblacion trahado. na e momento aki trahadornan femenino ta ocupa casi 50% di e mercado laboral
Actualmente hopi hende muhe ta stop di duna lechi pecho ora nan bay traha bek. Esaki ta lamentabel, paso lechi pecho ta duna hopi beneficio di salud pa tanto e mama como e yiu. Commo doño di trabou abi ranbe ta saca beneficio di dje.
Maneho riba duna lechi pecho.
E duracion di e zwangerschaps- y bevallingsverlof na Aruba (4-6 siman prome y 6-8 siman despues di parto) ta pone cu hende muhenan mester combina trabou cu duna pecho pa algun tempo. Mas y mas mama ta scohe pa haci esey; e cantidad di mama cu ta duna nan yiu pecho despues di 3 luna a subi den e ultimo añanan.
Pa e motibo aki, mas cu nunca prome, tin hopi interes pa e condicionnan laboral relaciona cu embaraso, parto y duna pecho. Esaki ta un bon oportunidad pa añadi un parti di e maneho tocante dunamento di pecho den e maneho general di condicionann laboral. Eley riba tereno di lechi di pecho y trabou por forma un base pa esaki.
Bo empleado tin cu sali for di trabou pa cria su yiu na pecho?
Loke abo como dunado di trabou por haci: E ley di derecho di lactancia no ta stipula con ni na unda e mama mester cria su yiu of pomp. Hopi doño di trabou lo prefera pa varios motibo, pa nan empleadonan keda na sitio di trabou pa pomp. E realidad ta cu tin casonan cu e baby ta nenga di bebe na boter. Si e mama dicidi di sali bay for di trabou pa cria e baby, un doño di trabou lo precupa con e lo por controla si e ley no lo wordo mal usa. Ata aki algun manera pa sa sigur cu e mama ta sali pa cria e yiu na pecho.
- E mama ta hopi pendiente pa e yamada of e ora pa e bay cria su baby.
- E mama ta bisti nursing pads.
- Ta bisto pa e coleganan cu ta duna pecho.
Sugerencianan con pa adapta un skema individual cu ta practico pa e mama y alabes e doño di trabou.
- Confirma cu e mama cu e tin e sosten di e compania. Un mama trankol emocionalmente por fungi miho den su trabou.
- Papia cu e mama y puntre con e la pensa di dividi e 2 oranan pa bay cria su yiu of pomp.
- Sugeri pa e parti e tempo bon pa asina e no cay preta cu su responsabilidadnan na trabou, ni pa e pura su mes dimas ora e ta criando su yiu.
- Realisa semper cu ta e produccion di lechi e ley ta proteha. E lechi mester wordo saca regularmente pa preveni cu e produccion ta bay atras. E skema mester wordo traha di tal manera cu e mama por cumpli cu esaki.
- Ta consehabel pa no haci uso di e dos oranan pa dia tras di otro. Solamente den caso exepcional, e rutina di e baby ta haci cu eskai por ta necesario toch.
- Pa un produccion optimal ta bon pa e baby bebe ora e pidi pa bebe y no manera un skema. Tambe mester tene na cuenta cu lechi pecho ta ser digeri mas lihe cu lechi formula. Pesey un baby cu ta haya pecho ta bebe mas biaha comara cu un baby cu ta haya lechi formula.
- Semper ta existi un solucion cu ta combina tur dos banda. Un bon communicacion ta esencial.
Promoviendo respet pa e mama lactante na trabou.
Mamanan ta wordo anima pa pidi nan hefe y coleganan sosten pa e trabou sigui bon durante e temporada cu e ta haci uso di e ley di lactancia. Den hopi caso hefe y coleganan ta coopera y ta yuda cu e trabou ta sigui normal den e mama lactante su ausencia.
Pero tin bes, e clima na trabou ta menos bon. Por tin algun colega cu at negativo pa cu e mama lactante. Kisas nan ta critica e mama of ta trate malo. Esaki por crea stress cerca e mama y ta afecta su produccion di lechi negativamente. Finalmente esaki por asta pone e mama stop di duna pecho. Como doño di trabou, bo tin den bo man, e poder pa crea un clima di respet pa e mama(nan) cu ta duna pecho.
Ata aki algun sugerencia pa mantene un bon relacion di trabou entre bo empleadonan:
- Tene un reunion general cu e coleganan prome cu e mama baha cu verlof of durante e mama su verlof y splika tocante e ley. Splika nan cu mescos como doño di trabou bo tin e deber pa respeta e ley, nan tambe mester demostra nan sosten y respet.
- Ta absolutamente inacceptabel pa coleganan discrimina of asta ridiculisa e mama cu a dicidi di haci uso di e ley oa duna su yiu pecho.
- Si acaso tin un conflicto entre colega y e mama lactante, invita esnan concerni pa sinta y pa abo (of e hefe di HR) intermedia den e discusion. COrda cu un ambiente respetuoso na trabou ta conduci na productividad halto.
Beneficionan pa doño di trabou.
Tanto e Codigo Civil (Burgelijke Wetboek), como e Landsverordering Materieel Ambtenarenrech (LMA) ta stipula cu e doño di trabou tin cu zorg pa e trahado femenino por combina su trabou cu dunamento di pecho. E beneficionan di salud cu dunamento di pecho ta increible pa e mama y yiu, pero tambe tin bentaha pa e doño di trabou.
- Muchanan cu ta haya lechi di pecho ta bira menos malo den ann prome aña di bida. Esaki ta nifica menos ausencia di e trahado y consecuentemente mas productividad.
- Pa e mamanan mes tambe dunamento di pecho tin un efecto positivo.Tin pruebanan scientifico cu dunamento di pecho ta reduci e riesgo pa haya artritis y ta reduci riesgo di haya cancer di pecho y ovario prome cu menospausa .
- Dunamento di pecho ta yuda e mamanan yega mas facil bek na e peso cu nan tawatin prome cu e embaraso. Asina dunamento di lechi pecho ta yuda den e prevencion di sobrepeso cerca hende muher.
- Si tin un bon posibilidad pa combina dunamento di pecho cu trabou, tin mas trahado cu ta cuminsa di biaha despues di nan verlof.
- E ta dubi motivacion, lealtad, satisfacion y productividad di e trahado y ta trece un potencial mas saludabel pa e organisacion.
- Tambe ta mantene personal; asina nan no tin motibo pa bay busca otro trabou despues di a duna lus.
- Si bo tin un maneho activo pa cu dunamento di pecho, bo ta mustra cu bo ta un empresario socialmente responsabel y eskai ta contribui na un imagen positivo pa e organisacion. Esaki por ta un bentaha na momento di atrae personal nobo.
- Door di inverti awor den e salid di nos muchanan, nos ta crea un mercado laboral mas saludabel den futuro.
Kiko ley di Aruba ta stipula?
(Un traduction liber na papiamento for di texto original na hulandes)
- E trahado femenino, sea obrero of empleado publico y esnan cu derecho igual (“gelijkgestelden”) cu ta duna un yiu lechi pecho, tin, si e informa e doño di trabou di antemano, e derecho di interumpi trabou pa duna lechi pecho of pomp lechi pecho den privacidad y trankilidad durante e prome 9 lunanan di bida di e yiu. E doño di trabou ta duna e trahado femenino e oportunidad pa haci esey y ta pone si ta necesario un luga adecuado cu por sera na disposicion di e trahado.
- E interupcionnan menciona den enciso 1 ta tuma luga tanto bes y tanto largo cu ta necesario, te cu un maximo di un cuarto parti di e ora di trabou pa cada hornada.. E trahado femenino ta stipula e ora y duracion di e interupcionnan, despues di a palabra esaki cu e doño di trabou.
- E duracion di e interupcionnan menciona den e articulo aki ta conta pa e aplicacion di e ley aki y e intruccionnan valido riba dje como ora di trabou, riba cual e trahado femenino ta mantene su derecho riba pago pa e periodo di tempo di trabou.
- Tur otro stipulacion cu ta kita e beneficionan di e trahado femenino menciona den encisonan 1 te cu 3 no ta valido.
Si a pesar di e informacion aki bo no por yega an un bon solucion cu bo trahado, Fundacion Pro Lechi Mama por fungi como mediador.
Fundacion Pro Lechi Mama
Facebook: https://www.facebook.com/prolechimamaaruba
Telefon: +297 593 4444 / +297 594 9678 / +297 593 2682.